Genel Bilgi

Farklı tavuk türleri özellikleri ve yumurta/et performansları

Türkiye’de hem büyük ölçekli ticari üretim hem de küçük aile tipi işletmelerde yaygın olarak kullanılan tavuk türleri, yerli ve ithal hibritlerden oluşur. Bu ırklar, yumurta verimi, iklime adaptasyon, yem değerlendirme kapasitesi ve sağlık dayanıklılığı açısından tercih edilmektedir.

Türkiye’de tavuk yetiştiriciliği, hem yerli hem de ithal ırkların adaptasyonu sayesinde oldukça çeşitlidir. Yetiştiricilikte kullanılan başlıca tavuk türleri, yumurta verimi, yem tüketimi ve bölgesel adaptasyon açısından farklılıklar gösterir. Aşağıda, Türkiye’de yaygın olarak yetiştirilen tavuk türlerinin özellikleri, yumurta verimleri, yem tüketimleri ve bölgesel adaptasyonları detaylı olarak sunulmuştur.

Türkiye Sınırları İçinde Sıkça Görülen ve Yetiştiricilikte Kullanılan Tavuk Türleri

Ataks: Tavukçuluk Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilmiş, Türkiye’nin en bilinen yerli hibrit yumurtacı tavuklarından biridir. Salma (serbest gezen) sistemlere çok uygundur, dayanıklıdır ve adaptasyon yeteneği yüksektir.

File:Ataks chicken.jpg - Wikimedia Commons

Tavuk Türleri: Ataks

Lohmann Brown: Almanya kökenli, dünyada en çok kullanılan yumurtacı hibritlerdendir. Yüksek verimi, dengeli karakteri ve erken yumurtlamaya başlama özelliğiyle öne çıkar.

File:Lohmann brown 2.jpg - Wikimedia Commons

Tavuk Türleri: Lohmann Brown

Ligorin (Leghorn): İtalya kökenli bu beyaz yumurtacı tür, az yemle çok verim alınabilmesiyle bilinir. Uyanık ve hareketlidir, bu da onu serbest sistemler için uygun kılar.

File:Brown Leghorn hen, Ohio.jpg - Wikimedia Commons

Tavuk Türleri: Ligorin (Leghorn)

Rhode Island Red: Hem yumurta hem et üretimi için kullanılan, dayanıklı ve çok yönlü bir ırktır. Kırmızımsı tüy rengiyle tanınır.

File:Rhode Island Red Rooster.JPG - Wikimedia Commons

Tavuk Türleri: Rhode Island Red

Plymouth Rock ve Sussex: Etlik ve yumurtalık olarak çift amaçlı kullanılır. Sakin mizaçlıdır, elle kolayca yönetilebilir.

File:Barred Plymouth Rock Hen 001.jpg - Wikimedia Commons

Tavuk Türleri: Plymouth Rock

Ameraucana: Mavi yumurtlamasıyla popülerdir. Serin ve nemli iklimlere adaptasyonu güçlüdür.

File:Ameraucana chicks.jpg - Wikimedia Commons

Tavuk Türleri: Ameraucana

Denizli ve Gerze: Yerli ırklar olup daha çok kültürel ya da hobi amaçlı beslenir. Yumurtlama performansları düşüktür ama dayanıklıdırlar.

File:Gerze horozu.jpg - Wikimedia Commons

Tavuk Türleri: Gerze Horozu

Bu türlerin seçimi, işletmenin hedeflerine ve coğrafi koşullara bağlı olarak yapılmalıdır.

Tavuk ırklarının kökenleri, kullanım amacı ve özellikleri

Tavuk Irkı Kökeni Kullanım Amacı Yumurta Rengi Diğer Özellikler
Ataks Türkiye Yumurta Kahverengi Yerli hibrit, dayanıklı, salma yetiştiriciliğe uygun
Lohmann Brown Almanya Yumurta Kahverengi Yüksek verimli, sakin mizaçlı
Ligorin (Leghorn) İtalya Yumurta Beyaz Az yem tüketimi, hızlı gelişim
Rhode Island Red ABD Yumurta/Et Kahverengi Dayanıklı, çift amaçlı
Plymouth Rock ABD Yumurta/Et Açık kahverengi Et verimi yüksek, sakin mizaçlı
Sussex İngiltere Yumurta/Et Açık kahverengi Çift amaçlı, uysal
New Hampshire ABD Yumurta/Et Kahverengi Erken gelişim, dayanıklı
Ameraucana ABD Yumurta Mavi Soğuk iklime dayanıklı, özgürlükçü yapılı
Denizli Türkiye Yumurta Beyaz Uzun ötüşüyle bilinir, düşük yumurta verimi
Gerze (Hacı Kadı) Türkiye Yumurta Beyaz Parlak siyah tüyleri, yerel adaptasyon

Tavuk türlerinin ideal koşullarda yumurta performanslarının karşılaştırılması

Yumurta performansı, tavukların genetik kapasitesiyle birlikte bakım-besleme, barınak koşulları, ışıklandırma ve hastalık yönetimi gibi çevresel faktörlere de bağlıdır. Optimal koşullar altında (ideal sıcaklık, nem, ışık süresi, dengeli yemleme) bu türlerin yıllık yumurta verimi şu şekildedir:

Lohmann Brown ve Ligorin: Yıllık 280 ila 320 yumurta kapasitesine ulaşabilir. Her gün bir yumurta yakını üretir. Bu verim düzeyi endüstriyel üretim için idealdir.

Ataks: 250-270 yumurta ile yerli üreticiler için tatmin edici bir performansa sahiptir. Özellikle salma sistemlerde bu verim oldukça değerlidir.

Rhode Island Red, Sussex, New Hampshire gibi çift amaçlı türler: Yıllık 220-260 arası yumurta verir. Bununla beraber karkas kalitesi de göz önüne alınarak yetiştirilir.

Ameraucana ve yerli ırklar (Denizli, Gerze): 100-200 arasında yumurta verir. Bu nedenle ticari verim değil, daha çok dayanıklılık veya estetik yönleriyle değerlendirilir.

Kuluçka performansı da bu verimi etkiler. Hibrit ırklar genellikle kuluçka içgüdüsüne sahip değildir, ancak Rhode Island veya yerli türler civciv çıkarma açısından daha başarılıdır.

Tavuk Irkı Yıllık Yumurta Verimi
Ataks 250–270 adet
Lohmann Brown 280–320 adet
Ligorin (Leghorn) 280–320 adet
Rhode Island Red 250–300 adet
Plymouth Rock 160–220 adet
Sussex 240–260 adet
New Hampshire 220–230 adet
Ameraucana 200–250 adet
Denizli 80–100 adet
Gerze (Hacı Kadı) 80–100 adet

Tavuk türlerinin yem tüketimleri ve yem/yumurta performanslarının kıyaslanması

Tavukların yem ihtiyacı yaşlarına, büyüme hızlarına ve verim dönemlerine göre değişkenlik gösterir. Aşağıda yaşam evrelerine göre açıklama yapılmıştır:

a. Civciv Dönemi (0–6 hafta):
Bu dönemde enerji ve protein ihtiyacı yüksektir. Civcivler yaklaşık 2–2,5 kg yem tüketir. Başlangıç yemleri %20–22 ham protein içerir. Günde 20–50 g yem tüketimi beklenir. Bu dönemde tüy gelişimi, organ oluşumu ve bağışıklık sistemi temeli atılır.

b. Yarka (Piliç) Dönemi (7–12 hafta):
Yem tüketimi artar, günde 60–80 g arası yem tüketir. Yarka yemleri genellikle %18–20 protein içerir. Yaklaşık 3,5–4 kg yem bu dönemde tüketilir. Kemik gelişimi ve tüylenme tamamlanır.

c. Gelişim Dönemi (13–18 hafta):
Bu dönemde büyüme devam eder ama enerji ihtiyacı düşer. Günlük yem tüketimi 80–100 g’dır. Protein içeriği %16–18 olur. Toplam yem tüketimi 4 kg civarındadır.

d. Yumurtlama Başlangıcı (19–42 hafta):
Tavuklar yumurtlamaya başlar, yem tüketimi artar. Günlük 110–120 g yem alır. Protein %16 düzeyine çekilir. Yumurtlama verimini etkileyen kalsiyum takviyesi başlar.

e. Yumurtlama Dönemi (43. hafta ve sonrası):
Yem tüketimi en üst düzeydedir: Günde 120–130 g. Protein %15-16 civarındadır. Kalsiyum oranı yüksek (3,5–4%) rasyonlar verilir. Bu dönemde verim devam ettikçe yem ihtiyacı da canlı ağırlığa göre uyarlanmalıdır.

Türkiye’de yaygın olarak yetiştirilen başlıca yumurtacı ve çift amaçlı tavuk ırklarının tüm yaşam evreleri boyunca (civcivlikten yumurtlama dönemi sonuna kadar) yaklaşık toplam yem tüketimleri karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Hesaplamalar, ortalama 72 haftalık (yaklaşık 500 günlük) üretim ömrü temel alınarak yapılmıştır. Bu değerler optimum koşullarda ve doğru besleme programına göre tahmini olarak düzenlenmiştir.

Tavuk Irklarına Göre Toplam Yem Tüketimi (civciv → yarka → gelişim → yumurtlama dönemi)

Tavuk Irkı Yıllık Yumurta Verimi Yaşam Süresi (hafta) Günlük Ortalama Tüketim (g) Toplam Yem Tüketimi (kg / hayvan)
Lohmann Brown 300 yumurta 72 hafta (~500 gün) 110–115 g 55–58 kg
Ligorin (Leghorn) 300 yumurta 72 hafta 100–110 g 50–55 kg
Ataks 260 yumurta 72 hafta 105–110 g 52–55 kg
Rhode Island Red 250 yumurta 72 hafta 115–120 g 58–62 kg
Sussex 240 yumurta 72 hafta 120–125 g 60–63 kg
New Hampshire 230 yumurta 72 hafta 120–125 g 60–63 kg
Ameraucana 220 yumurta 72 hafta 115–120 g 58–62 kg
Gerze / Denizli 90–100 yumurta 72 hafta 90–100 g 45–50 kg

Lohmann Brown ve Ligorin gibi modern hibrit ırklar, daha az yemle daha yüksek yumurta verimi sağlayarak yem/yumurta oranında en avantajlı gruptur. Lohmann Brown için yem başına yumurta üretim verimliliği oldukça yüksektir (yaklaşık 180–200 g yem / 1 yumurta).

Ataks, Ligorin kadar verimli olmasa da daha dayanıklı ve yerel üretim destekli olduğu için kırsal bölgelerde yem verimliliği açısından dengeli bir tercih sunar.

Rhode Island, Sussex ve New Hampshire gibi çift amaçlı ırklar, yumurta veriminden ziyade aynı zamanda et verimi açısından değerlidir. Bu yüzden daha fazla yem tüketir, ancak karkas katkısı sayesinde ticari anlamda kâr elde edilebilir.

Yerli ırklar (Gerze, Denizli) ise düşük verime rağmen dayanıklılık ve bakım kolaylığı ile küçük üreticiler için bir alternatif olabilir. Ancak yem/yumurta verimliliği düşüktür (500 g yem / yumurta’ya kadar çıkabilir).

Yumurta Başına Ortalama Yem Tüketimi (Verimlilik Kıyaslaması)

Ticari yumurtacı üretim hedefleniyorsa: Lohmann Brown ve Ligorin gibi hibrit ırklar, yem maliyetine göre en yüksek getiriyi sağlar.

Köy tipi üretim, salma sistem düşünülüyorsa: Ataks yerli üretimi desteklemesi, hastalıklara dirençli olması ve ortalama verimiyle mantıklı bir seçenektir.

Çift amaçlı kullanım hedefleniyorsa: Rhode Island Red, Sussex gibi ırklar, hem yumurta hem et verimiyle uzun vadeli karlılık sunabilir.

Tavuk Irkı Toplam Yem (kg) Yıllık Yumurta Yumurta Başına Ortalama Yem (g)
Lohmann Brown 55 kg 300 ~183 g
Ligorin 52 kg 300 ~173 g
Ataks 53 kg 260 ~204 g
Rhode Island Red 60 kg 250 ~240 g
Sussex 62 kg 240 ~258 g
Gerze / Denizli 47 kg 90 ~520 g

Yerli ırklar, ekonomik olmayan ama kültürel değer taşıyan, kendi yemini sağlayan küçük üretici sistemlerine uygundur.

Tavuk yetiştirmek için hangi bölgede hangi cins tavuklar daha uygundur?

Türkiye’nin çeşitli iklim yapıları, bazı tavuk türleri için avantaj ya da dezavantaj oluşturur. Tür seçimi bu bağlamda kritik öneme sahiptir.

İç Anadolu (soğuk kışlar, düşük nem): Ataks, Rhode Island Red ve New Hampshire gibi dayanıklı ırklar tercih edilmelidir. Bu ırklar düşük sıcaklıklara karşı dirençlidir.

Ege ve Akdeniz (sıcak, nemli): Ligorin ve Sussex gibi daha ince tüy yapılı ve ısı toleransı yüksek ırklar daha verimlidir.

Karadeniz (yüksek nem, serin iklim): Ameraucana, Gerze gibi yerli ya da soğuk iklime dayanıklı ırklar önerilir.

Doğu Anadolu (sert karasal iklim): Ataks ve Rhode Island Red gibi hem yumurtlama hem de dayanıklılığı yüksek ırklar kullanılmalıdır.

Marmara Bölgesi (ılıman ama nemli): Lohmann Brown ve Ligorin bu iklim için uygundur.

Ayrıca organik ve salma sistemler için Ataks, Sussex ve Plymouth Rock önerilirken, entegre üretim tesisleri için Lohmann Brown, Ligorin gibi endüstriyel ırklar önerilir.

Bölge İklim Özellikleri Uygun Tavuk Irkları Açıklama
İç Anadolu Karasal, sıcak yaz, soğuk kış Ataks, Lohmann Brown, Rhode Island Red Dayanıklı ırklar, salma yetiştiriciliğe uygun
Ege Ilıman, nemli Ligorin, Sussex, Plymouth Rock Yüksek yumurta verimi, nemli iklime adaptasyon
Marmara Ilıman, yüksek nem Lohmann Brown, Ligorin, Sussex Yüksek verimli ırklar, nemli iklime uygun
Karadeniz Nemli, serin Rhode Island Red, Gerze (Hacı Kadı), Ameraucana Nemli iklime dayanıklı yerli ve ithal ırklar
Akdeniz Sıcak, nemli Ligorin, Sussex, Lohmann Brown Sıcak iklime adaptasyon yeteneği yüksek ırklar
Doğu Anadolu Soğuk, karasal Ataks, New Hampshire, Ameraucana Soğuk iklime dayanıklı, dayanıklı yapılı ırklar

Tavuk türlerinde Yetersiz Beslenmenin Etkileri ve Tolerans Oranları

Tavuklar kısa süreli beslenme yetersizliklerine direnç gösterebilse de uzun vadede üretim performansında ciddi düşüşler yaşanır. Özellikle protein, kalsiyum, enerji ve vitamin-mineral eksiklikleri kritik problemlere neden olur.

  1. Civcivlerde eksiklikler ölüm oranını artırır, gelişimi geciktirir. Yetersiz protein, büyüme geriliği, tüy gelişiminde bozukluk ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilir.
  2. Yarka döneminde kemik deformasyonları ve düzensiz büyüme ortaya çıkar. Gelişim geriliği, cinsel olgunluğa geç ulaşma ve düşük yumurta verimi riski artar.
  3. Yumurtlama döneminde yeterli protein alınmazsa, yumurta sayısı ve kalitesi düşer, kabuk incelir. Yumurta sayısında azalma, yumurta kalitesinde düşüş (ince kabuk, küçük boyut) ve üretim süresinin kısalması gözlemlenir.
  4. Kalsiyum eksikliği, raşitizm ve yumurta kabuğu bozukluklarına neden olur.
  5. Enerji eksikliği ise yumurtlama süresinin kısalmasına yol açar.

Tolerans süreleri 1–2 haftadır. Bu süreden fazla eksiklik yaşanırsa hayvan performansı geri döndürülemez şekilde zarar görür. Tavuklar, kısa süreli beslenme yetersizliklerini sınırlı ölçüde tolere edebilirler. Ancak uzun süreli yetersizlikler, geri dönüşü olmayan verim kayıplarına yol açar.

Tavuklarda Yetersiz Beslenmenin Yaşam Evrelerine Etkisi ve Ticari Zararlar

Yem eksikliği her dönemde farklı düzeylerde fizyolojik, ekonomik ve yönetimsel sorunlara yol açar. Tavuklar, kısa süreli beslenme yetersizliklerini sınırlı ölçüde tolere edebilirler. Ancak uzun süreli yetersizlikler, geri dönüşü olmayan verim kayıplarına yol açar. Yetersiz beslenme, sadece üretim verimini değil, aynı zamanda hayvan sağlığını da olumsuz etkileyerek uzun vadeli ticari kayıplara neden olur.

Civciv dönemi: Besin eksikliği büyümeyi engeller, bağışıklık sistemi zayıflar. Mortalite oranı yükselir. Yetiştirici %15’e varan civciv kaybıyla karşılaşabilir.

Yarka dönemi: Yeterli beslenmeyen yarkalar geç olgunlaşır, %20’ye kadar verim kaybı yaşanabilir. Yumurta verimine geç girerler.

Yumurtlama dönemi: Kalitesiz yemler veya eksik rasyonlar, %30’a kadar verim düşüşüne yol açar. İnce kabuklu, küçük boyutlu yumurtalar pazarlama açısından dezavantaj oluşturur.

Genel ekonomik etkiler: Hayvan başı yıllık ortalama 300 yumurtanın 200 adede düşmesi halinde, 100 hayvanlık bir sürüde 10.000 adet yumurta kaybı yaşanır. Bu da bugünkü piyasada ~50.000 ₺ gelir kaybı demektir.

Dönem Olası Sorunlar Ticari Zararlar
Civciv Büyüme geriliği, yüksek ölüm oranı Yüksek civciv kaybı, ek maliyetler
Yarka Gelişim geriliği, geç olgunlaşma Düşük yumurta verimi, üretim süresinin uzaması
Yumurtlama Başlangıcı Düşük yumurta sayısı, kalitesiz yumurta Gelir kaybı, müşteri memnuniyetsizliği
Yumurtlama Dönemi Yumurta veriminde düşüş, sağlık sorunları Sürekli gelir kaybı, artan veteriner ve bakım maliyetleri

Tavuk Türleri için Genel Kıyaslama Tablosu

Tavuk Türü Yetiştirme Kolaylığı Yem Maliyeti (kg) Yıllık Yumurta Verimi Hayatta Kalma Oranı Yatırım Maliyeti Getiri Potansiyeli Başlangıç İçin Uygunluk (Düşük Bütçe) Başlangıç İçin (Yüksek Bütçe) Üretim Tipi
Lohmann Brown Orta 55 300 Orta Orta Yüksek Orta Çok Yüksek Yumurta
Ligorin (Leghorn) Orta 52 300 Orta Düşük Yüksek Yüksek Yüksek Yumurta
Ataks Yüksek 53 260 Yüksek Düşük Orta Çok Yüksek Yüksek Yumurta
Rhode Island Red Yüksek 60 250 Yüksek Orta Orta Orta Yüksek Yumurta + Et
Sussex Yüksek 62 240 Yüksek Orta Orta Orta Yüksek Yumurta + Et
New Hampshire Orta 61 230 Yüksek Orta Orta Orta Yüksek Yumurta + Et
Ameraucana Orta 59 220 Yüksek Orta Düşük Düşük Orta Niş (Mavi Yumurta)
Gerze / Denizli Yüksek 47 90 Çok Yüksek Çok Düşük Düşük Çok Yüksek Düşük Hobi / Yerli Koruma

 

Hedef ve Amaç Önerilen Türler
Kolay Yetiştiricilik Ataks, Sussex, Rhode Island Red
En Az Maliyetle Yetiştiricilik Ligorin, Ataks
Yüksek Hayatta Kalma Oranı Ataks, New Hampshire, Gerze
Yüksek Maliyet – Yüksek Getiri Lohmann Brown, Rhode Island, Sussex
Düşük Bütçeyle Başlangıç Ataks, Ligorin, Gerze
Yüksek Bütçeyle Başlangıç Lohmann Brown, Rhode Island, Ameraucana
Yumurta Odaklı Yetiştiricilik Lohmann Brown, Ligorin, Ataks
Et + Yumurta Kombine Üretimi Rhode Island, Sussex, New Hampshire

Yetiştirilme amacına ve toplam bütçeye göre Tavuk Türleri

En Kolay Yetiştirilen Tavuk Türleri:

Ataks, Rhode Island, Sussex: Yüksek dayanıklılıkları, yerel iklimlere adaptasyon yetenekleri ve hastalıklara karşı dirençleri sayesinde özellikle kırsal bölgelerde en az müdahale ile yüksek hayatta kalma oranı sağlar.

Gerze / Denizli gibi yerli türler de doğaya en dayanıklı türlerdendir ancak verimleri düşüktür.

En Az Maliyetle Yetiştirilen Tavuk Türleri:

Ligorin (Leghorn): En düşük yem tüketimiyle, yüksek yumurta verimi sunar. Bu yönüyle yem maliyetinden tasarruf etmek isteyenler için uygundur.

Ataks: Yem tüketimi ortalama düzeydedir fakat hastalıklara dayanıklı olması nedeniyle veteriner ve kayıp maliyetlerini azaltır.

Hayatta Kalma Oranı En Yüksek Olan Tavuk Türleri:

Ataks, Rhode Island, Sussex, New Hampshire gibi ırklar, hastalıklara ve çevresel strese karşı daha dayanıklıdır. Özellikle salma sistemde yüksek yaşama oranı sağlarlar.

Yerli türler (Gerze, Denizli) ise çok düşük verimli olsa da neredeyse hiçbir bakım istemeden hayatta kalabilirler.

Yüksek Maliyetle Yüksek Kazanç Getiren Tavuk Türleri:

Lohmann Brown ve Ligorin, yüksek verimli hibrit ırklardır. Günlük neredeyse 1 yumurta verebilirler. Yatırım maliyetleri orta-yüksek düzeyde olsa da, yem/yumurta verim oranı oldukça iyidir. Ticari üretimde büyük kârlar sağlarlar.

Rhode Island Red gibi çift amaçlı ırklar, yumurta + et verimi ile çok yönlü gelir sunar. Ancak yem tüketimi daha yüksektir.

Düşük Bütçeyle Başlayacaklar İçin Uygun Tavuk Türleri:

Ataks: Yerli üretimi desteklemesi, hastalıklara dayanıklı yapısı ve doğal sistemlere uygunluğu sayesinde düşük bütçeli girişimciler için ideal.

Ligorin: Az yem tüketir, hızlı yumurtlamaya başlar. İlk yatırım düşük, dönüş hızlıdır.

Gerze / Denizli: Hobi amaçlı veya doğal köy tavukçuluğu için sıfıra yakın maliyetle yetiştirilebilir ama ticari anlamda gelir düşüktür.

Yüksek Bütçeyle Başlayacaklar İçin Uygun Tavuk Türleri:

Lohmann Brown: Yüksek sermaye ile kurulan entegre sistemler (kafesli veya kontrol altındaki salma sistem) için idealdir. Pazara sürekli ve kaliteli yumurta arzı sağlar.

Rhode Island Red ve Sussex: Geniş arazilere kurulan serbest sistemlerde, yumurta ve karkas verimi ile kâr sağlar.

Ameraucana: Yüksek bütçeli ama niş pazarı hedefleyen üreticiler için mavi yumurta avantajıyla butik pazar kazancı sağlayabilir.

Yumurta Odaklı Yetiştiricilik İçin Önerilen Tavuk Türleri:

Lohmann Brown: Ticari yumurtacılıkta açık ara en karlı hibritlerden biridir.

Ligorin: Daha düşük yem tüketimiyle ekonomik yumurta üretimi sağlar.

Ataks: Doğal sistemlere uygun, pazarlanabilir yerli yumurta üretimi için önerilir.

Ameraucana: Renkli yumurta (özellikle mavi) isteyen pazarlar için niş üretim fırsatları sunar.

Etlik Piliç ve Kesimden Gelir Hedefleyenler için  Tavuk Türleri:

Not: Aşağıdaki türler “broiler” endüstriyel et ırkları yerine, yumurta + et çift amaçlı türlerdir.

  • Rhode Island Red
  • Sussex
  • New Hampshire

Bu ırklar 3–4 ay sonunda 2,5–3,5 kg canlı ağırlığa ulaşarak hem yumurta hem et üretiminde verim sağlar. Etlik verim amaçlı özel hatlar (Ross 308, Cobb 500 gibi) bu kapsam dışında tutulmuştur.

Tavuk türleri konusunda özet:

Amaç / Durum Önerilen Türler
Kolay Yetiştiricilik Ataks, Sussex, Rhode Island Red
En Az Maliyetle Yetiştiricilik Ligorin, Ataks
Yüksek Hayatta Kalma Oranı Ataks, New Hampshire, Gerze
Yüksek Maliyet – Yüksek Getiri Lohmann Brown, Rhode Island, Sussex
Düşük Bütçeyle Başlangıç Ataks, Ligorin, Gerze
Yüksek Bütçeyle Başlangıç Lohmann Brown, Rhode Island, Ameraucana
Yumurta Odaklı Yetiştiricilik Lohmann Brown, Ligorin, Ataks
Et + Yumurta Kombine Üretimi Rhode Island, Sussex, New Hampshire

Farklı tavuk türleri özellikleri için Sıkça Sorulan Sorular

Türkiye’de yaygın olarak yetiştirilen tavuk türleri hangileridir?

Türkiye’de ticari ve küçük ölçekli yetiştiricilikte hem yerli hem de ithal hibrit tavuk türleri kullanılmaktadır. Başlıca türler arasında Ataks (yerli hibrit), Lohmann Brown (Almanya kökenli, yüksek verimli), Ligorin (İtalya kökenli, az yemle yüksek verim), Rhode Island Red (ABD kökenli, çift amaçlı), Plymouth Rock ve Sussex (çift amaçlı), Ameraucana (mavi yumurtlayan) ve yerli ırklar olan Denizli ve Gerze bulunmaktadır.

Yumurta verimi en yüksek olan tavuk türleri hangileridir ve yıllık ortalama kaç yumurta verirler?

Ticari yumurta üretiminde en yüksek verimi Lohmann Brown ve Ligorin (Leghorn) türleri sağlar. Optimal koşullarda bu türler yıllık 280 ila 320 yumurta kapasitesine ulaşabilirler. Yerli hibrit Ataks ise yıllık 250-270 yumurta ile yerel üretim için tatmin edici bir performans sunar.

Farklı tavuk türlerinin yem tüketimi ve yumurta başına yem verimliliği nasıl karşılaştırılır?

Tavukların yem tüketimi yaşlarına ve verim dönemlerine göre değişir. Civcivlikten yumurtlama dönemi sonuna kadar geçen yaklaşık 72 haftalık süreçte toplam yem tüketimi türlere göre farklılık gösterir. Lohmann Brown ve Ligorin gibi modern hibritler, daha az yemle daha yüksek yumurta verimi sağlayarak yem/yumurta oranında en avantajlıdır (yaklaşık 173-183 g yem/yumurta). Çift amaçlı ırklar (Rhode Island Red, Sussex gibi) daha fazla yem tüketir ancak et verimi de sağlarlar. Yerli ırklar (Gerze, Denizli) düşük verimleri nedeniyle yem/yumurta verimliliği en düşük olanlardır (500 g yem/yumurta’ya kadar çıkabilir).

Tavukların yaşam evrelerine göre yem ihtiyaçları nasıldır?

Tavukların yem ihtiyacı dört ana döneme ayrılır: Civciv (0-6 hafta), Yarka/Piliç (7-12 hafta), Gelişim (13-18 hafta) ve Yumurtlama (19. hafta ve sonrası). Her dönemde protein, enerji, vitamin ve mineral ihtiyaçları farklılık gösterir. Örneğin, civciv döneminde yüksek protein (%20-22) gereklidir, yumurtlama döneminde ise protein oranı düşer (%15-16 civarı) ancak kalsiyum takviyesi önemlidir (%3,5-4).

İklim koşullarına göre hangi tavuk türleri hangi bölgelerde daha iyi adapte olur?

Tavuk türlerinin iklime adaptasyonu önemlidir. İç Anadolu’nun soğuk kışlarına dayanıklı ırklar (Ataks, Rhode Island Red, New Hampshire) tercih edilir. Ege ve Akdeniz’in sıcak ve nemli iklimine Ligorin ve Sussex gibi ısı toleransı yüksek türler uygundur. Karadeniz’in nemli ve serin iklimi için Ameraucana ve Gerze gibi soğuk iklime dayanıklı ırklar önerilir. Doğu Anadolu’nun sert karasal ikliminde ise Ataks ve Rhode Island Red gibi dayanıklı ve verimli ırklar kullanılmalıdır.

Tavuklarda yetersiz beslenmenin üretim performansı ve sağlığa etkileri nelerdir?

Yetersiz beslenme tavukların her yaşam evresinde ciddi sorunlara yol açar. Civcivlerde büyüme geriliği ve yüksek ölüm oranı görülürken, yarka döneminde gelişim gecikmesi ve geç olgunlaşma yaşanır. Yumurtlama döneminde ise yumurta sayısı ve kalitesi düşer, kabuk incelir. Uzun süreli yetersizlikler geri dönüşü olmayan verim kayıplarına ve hayvan sağlığının bozulmasına neden olur. Kısa süreli (1-2 hafta) eksiklikler bir miktar tolere edilebilir.

Tavuk yetiştiriciliğine düşük bütçeyle başlamak isteyenler için hangi türler daha uygundur?

Düşük bütçeli başlangıçlar için Ataks, Ligorin ve Gerze/Denizli türleri önerilir. Ataks, yerli üretimi desteklemesi, hastalıklara dayanıklılığı ve doğal sistemlere uygunluğu ile idealdir. Ligorin, az yem tüketimi ve hızlı yumurtlamaya başlaması nedeniyle başlangıç maliyetini düşürür. Gerze/Denizli ise hobi amaçlı veya doğal köy tavukçuluğu için düşük maliyetli bir seçenektir, ancak ticari gelir düşüktür.

Hem yumurta hem de et üretimi (çift amaçlı) hedefleyen yetiştiriciler için hangi tavuk türleri uygundur?

Etlik piliç ırkları dışında, hem yumurta hem de et üretimi hedefleyen çift amaçlı türler arasında Rhode Island Red, Sussex ve New Hampshire yer alır. Bu ırklar, yumurta veriminin yanı sıra belirli bir canlı ağırlığa ulaşarak kesimden de gelir elde edilmesini sağlarlar. Bu türler genellikle 3-4 ay sonunda 2,5-3,5 kg canlı ağırlığa ulaşabilirler.


Bilgilendirme

Web sitemizde paylaşılan canlı türlere ait bilgiler tamamen halkımızı doğru bilgilendirme amacıyla, biyolog kadromuzun özverisi sebebiyle yayınlanmaktadır. İşletme olarak türler ile ilgili ticari bir kaygı amacıyla yer verilmemektedir. Genel bilgi amaçlı, birincil elden, doğru bilginin sunumu hedeflenerek paylaşılmaktadır.

Not: Makale ve yayınlarımızda belirtilen yüzdeler ve rakamsal değerler tavsiye niteliğindedir, yem içeriklerimizde kullandığımız rasyon değerlerini ifade etmez.

Metin, fotoğraflar, grafikler dahil olup bunlarla sınırlı olmamak üzere sitemizde kullanılan tüm materyaller teknik hatalar, yazım yanlışlıkları ya da başka tür hatalar ve yanlışlıklar içerebilir. MVC Organic, bu tür hatalar ya da yanlışlıklar için sorumluluk kabul etmemektedir. Web sitesinde sunulan materyaller ve bilgiler, genel bilgi amaçlarıyla ücretsiz olarak sağlanmaktadır.

Dilerseniz diğer makalelerimize de göz atarak bilgi edinebilirsiniz:

author-avatar

Cenk Önsoy hakkında

Adli Entomoloji, Bilim Günlüğü ve Biyoloji Günlüğü projelerini yürüten, BSc. (Lisans) ve MSc. (Yüksek lisans) derecelerine sahip, doktora unvanı için eğitimine devam eden bir biyolog olarak MVC Organic firmasında üretim uzmanı görevinde yer almaktayım ve sizlerle naçizane bilgilerimi paylaşıyorum.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir