Yem rasyonlarında kullanılan hammaddelerin by-pass protein (RUP - Rumen Undegradable Protein / İşkembede Parçalanmayan Protein) oranları, özellikle yüksek verimli geviş getiren hayvanların (süt inekleri, besi sığırları) beslenmesinde kritik bir öneme sahiptir. Bu oran, proteinin ne kadarının işkembedeki mikroorganizmalar tarafından parçalanmayıp doğrudan ince bağırsağa geçerek hayvan tarafından absorbe edildiğini gösterir.

Aşağıda, kaynaklarda belirtilen ve yem rasyonlarında sıklıkla kullanılan bazı hammaddelerin by-pass protein oranları ve bu proteinin işlevi yer almaktadır:

Hammaddelere Göre By-pass Protein (RUP) Oranları

Hammadde Adı |  Ham Protein (HP) | By-pass Protein (UDP/RUP) Oranı

Ayçiçek Tohumu Küspesi (ATK) | %28–30 | %25–30 düzeyindedir.

DDGS | %28–32 | Yüksek By-pass Protein Sağlar.

Soya Küspesi (SK) (46 HP) | %46–48 | By-pass protein (UDP) sağlar.

1. Ayçiçek Tohumu Küspesi (ATK)

Ayçiçek Tohumu Küspesi (ATK), yem rasyonlarında orta seviyede bir protein kaynağı olmasına rağmen, by-pass protein açısından değerlidir.

• ATK'nın by-pass protein oranı %25–30 düzeyindedir. Bu oran, Ayçiçek Tohumu Küspesini, yüksek verimli süt sığırlarında değerli bir protein kaynağı haline getirir.

• ATK'nın %25–30 civarında by-pass proteine sahip olması, onu sadece normal verimli hayvanlar için değil, yüksek verimli hayvanlar için de ekstra bir destek sağladığı için değerli kılar.

• ATK, rasyon maliyetini düşürmek için yaygın bir alternatif olarak kullanılır ve Ham Protein oranı yaklaşık %28–30 civarındadır.

2. DDGS (Distillers Dried Grains with Solubles)

DDGS, mısır veya buğdayın alkol üretiminden sonra kalan besince zengin bir yan üründür. Ham Protein içeriği kuru madde üzerinden %28–32 arasındadır.

• Ruminantlar için DDGS, yüksek by-pass protein kaynağı olarak öne çıkar. DDGS'teki bu işkembede fazla parçalanmayan protein fraksiyonu (RUP), özellikle yüksek verimli süt inekleri ve besi sığırlarında verim artışı sağlar.

• DDGS'in proteininin önemli bir kısmı işkembe mikropları tarafından kullanılmadan doğrudan ince bağırsağa geçer ve hayvan tarafından emilir. Bu, yüksek verimli hayvanların artan amino asit ihtiyacını karşılamak için müthiş bir avantajdır.

3. Soya Küspesi (SK)

Soya küspesi (SK), tüm hayvan gruplarında kullanılan, protein açısından en yüksek kaliteli bitkisel kaynaktır (%46–48 HP).

• Ruminantlarda soya küspesi, by-pass protein (UDP) sağlamanın yanı sıra, işkembedeki mikrobiyal protein sentezi için de azot kaynağı sağlar.

• Soya küspesinin by-pass protein sağlaması, özellikle süt verimi yüksek ineklerin amino asit ihtiyacının karşılanmasında kritik rol oynar; çünkü sadece mikrobiyal protein bu ihtiyacı karşılamada yetersiz kalabilir.

Not: Kaynaklarda soya küspesinin by-pass protein oranına dair spesifik bir yüzde aralığı (örneğin %40 gibi) bulunmamaktadır; ancak DDGS ve ATK gibi diğer protein kaynaklarıyla kıyaslandığında, soya küspesinin yüksek sindirilebilirliği (%85–90) ve dengeli amino asit profili (özellikle Lizin ve Metiyonin) nedeniyle üstün olduğu vurgulanmaktadır.

Enerji Kaynaklarının Ruminantlar Üzerindeki Etkisi

By-pass protein terimi genellikle protein kaynakları için kullanılsa da, tahılların proteinlerinin sindirilebilirliği ruminant beslemede önemlidir. Yüksek nişasta içeriğine sahip olan tahıllar, işkembede hızla fermente olur, bu da by-pass protein oranlarının düşük olduğunu gösterir (hızla parçalanan protein).

• Buğday: Yüksek nişastası nedeniyle işkembede aşırı hızlı parçalanır, bu da asidoz riskini tetikler. Hızlı parçalanma, dolaylı olarak buğday proteininin büyük kısmının by-pass olmadığını gösterir.

• Mısır: Mısır, yüksek enerji sağlar (%65–72 nişasta) ve işkembede hızlı parçalanır. Bu nedenle mısırın sağladığı bol enerjinin, yüksek kaliteli protein kaynakları (soya küspesi gibi) ve sindirilebilir lif (kaba yemler) ile dengelenmesi gerekir.

• Arpa: Mısır ile kıyaslandığında enerji değeri biraz daha düşüktür. Arpanın nişastası (%55–60) kolay fermente olur, bu da işkembede hızla parçalandığını gösterir.

Sonuç olarak, by-pass protein, temel olarak Ayçiçek Tohumu Küspesi (%25–30) ve DDGS (yüksek) gibi yan ürün protein kaynaklarında önemli bir değer olarak rasyon formülasyonunda yer alır, böylece hayvanın en yüksek verimi alması için gereken amino asitler ince bağırsağa doğrudan ulaştırılmış olur.